Algemeen Dagblad – Annemarie Postma

De nieuwe eeuw is nog maar nauwelijks begonnen of we grijpen massaal terug op de geschiedenis van het oude volk. Wat is het toch, dat mensen altijd weer terugverlangen naar oeroude zekerheden, zoals de Tien Geboden, de vroege voorlopers van de internationale rechten van de mens? Het blijkt telkens weer dat het voor de mens kennelijk moeilijk is zelf kompas te zijn voor zijn eigen leven, en dat terwijl over de figuur van Jezus Christus, die een centrale rol speelt in het Christendom, toch zoveel vragen zijn; heeft er wel een ‘historische’ Christus bestaan, want er zijn geen tijdsdocumenten over hem bekend, en zelfs het benenkistje dat laatst opdook blijkt nu weer een kopie te zijn.

Daarom was ik zo geboeid toen enige maanden terug ineens ene Francesco Carotta op de televisie verscheen. Alleen die naam al, die klinkt als Umberto Eco, en het beeld oproept van perkamenten boeken bij schemerig kaarslicht, gevonden in de diepste spelonken van vergeten Middeleeuwse bibliotheken. Zover zat ik er eigenlijk nog niet eens naast, ontdekte ik toen ik het boek ‘Was Jezus Caesar?’ van Carotta onder ogen kreeg. En al is er maar een splinter waar van wat de schrijver beweert, dan nog is het een bom onder ons hele theologische denken!

De gedurfde these van deze, uit Italië afkomstige en in Duitsland wonende, taalkundige en theoloog is niets meer of minder dan dat Jezus wel degelijk heeft bestaan en identiek is geweest aan de figuur Julius Caesar. Pardon, hoor ik u denken, was Caesar niet die malle keizer die dat kleine Franse dorpje niet onder de knie kreeg? Wat heeft die in hemelsnaam met Christus van doen, de zoon van God?

Het antwoord hierop ligt, kort gezegd, in het pragmatisme van het Romeinse rijk. De Romeinen waren, net als wij vandaag de dag, een multiculturele samenleving. Om godsdiensttwisten te voorkomen stelden zij hun eigen Godenwereld gelijk aan die van de door hen onderworpen volkeren. Zo was niemand ‘beter’ dan de ander en kon de melk en honing rijkelijk vloeien.

Maar het joodse volk geloofde in de Messias, en hier had Rome geen antwoord op. Geen nood, Rome had wel iemand anders: Julius Caesar, die reeds bij het leven vergoddelijkt werd wegens zijn weldaden voor het volk, en na zijn dood honderden tempels door het gehele rijk kreeg. Deze verering, de Divus Julius, werd inwisselbaar gemaakt met het verhaal van de Messlas en zo creeërde men, volgens Carotta, Jezus Christus.

Het is inderdaad verbluffend om te lezen hoeveel overeenkomsten er blijken te bestaan tussen het kruisigingsverhaal van Jezus en de moord en dood van Caesar! JC was dus JC! Het is maar dat we het weten, zo tijdens deze donkere dagen. Ik zal u de honderden voetnoten besparen, maar interessant is het allemaal wel; niet alleen beide JC’s, maar ook Carotta zoals ik hem daar op tv zag lopen door bedompte kerken, aangestaard door gebrandschilderd glas en lood met motieven voor de eeuwigheid. De auteur heeft tientallen jaren gebogen gezeten over oude Griekse, Latijnse, Syrische en Aramese teksten, om tot zijn these te komen. Nu maar hopen dat niet, net als bij Eco, de hoeken van de bladzijden in gif gedompeld zijn, zodat je na het omslaan van de pagina’s plotseling ineenzinkt en fluistert: ‘ook gij Carotta!’

Of het nu allemaal waar is of niet, enkele conclusies zijn overduidelijk: de discussie omtrent de historische Jezus toont aan dat we ook in deze nieuwe eeuw nog altijd op zoek zijn naar de diepere waarden van het leven en graag op het kompas van anderen varen. Daarbij is het geen studie die je eenvoudigweg van tafel kunt vegen. Ik ben dan ook zeer benieuwd naar de reacties de komende tijd van de kenners die uit hun dogmatische ivoren torens zullen moeten komen voor een weerwoord op deze opmerkelijke bijbelse jongleur. Voor wie van romantische historie houdt is ‘Was Jezus Caesar?’ een lekkere pil voor onder de kerstboom. Een heidens symbool overigens, die opgesierde boom. Maar wat heidens is of niet; ook daaraan ben ik gaan twijfelen na de diepteanalyses van Carotta. Eén waarheid weet ik nu echt zeker: alle wegen leiden naar Rome.