Het Parool - Paul van Liempt

DE EO ZOND vanmiddag een bijzondere uitvoering kan de Matthäus Passion uit en Net5 laat vanavond de musical Jesus Christ Superstar zien. Wie het boek Jesus was Caesar van de FransDuitse technicus. taalkundige en filosoof Francesco Carotta (58) heeft gelezen, zal de vaste nummers rond Pasen minder routinematig ondergaan. Na een grondige studie publiceerde Carotta een omstreden boek, waarin hij aantoont dat Jezus Christus Julius Caesar was. De musical gaat dus eigenlijk over een Romeinse dictator, die 44 jaar voor het begin van onze jaartelling werd vermoord. Over het boek van Carotta wordt een documentaire gemaakt, die volgens de schrijver begin volgend jaar gereed zal zijn. “Het wordt een OostenrijksNederlandse coproductie. Ik mag nog niet zeggen welke Nederlandse producent erachter zit.”

Jezus is weer een onderwerp voor talkshows en columns na De Da Vinci Code van de Amerikaanse schrijver Dan Brown. Aan de hand van theorieën en anagrammen komt de auteur tot de conclusie dat Jezus en Maria Magdalena getrouwd waren en kinderen hadden. Volgens Brown is met behulp Van (cryptische) aanwijzingen op schilderijen van Leonardo da Vinci het hele verhaal terug te vinden.

De in de vorm van een thriller gegoten geschiedenis die Brown opvoert, werd een enorm succes, maar het waarheidsgehalte werd onlangs bekritiseerd door de invloedrijke kardinaal Bertone uit Genua. Bertone kwalificeerde de thriller als ‘schaamteloos’ en kondigde aan ‘de leugens’ te ontmaskeren.

Ook het boek van Carotta leidde tot heftige discussies, maar die beperkten zich vooral tot een kleinere groep elkaar bestrijdende intellectuelen. Het boek van Carotta beleeft herdrukken in Duitsland, Spanje, Engeland en Nederland en verschijnt binnenkort op de Amerikaanse markt, maar zal nooit de aantallen van De DA Vinci Code overtreffen. Het verhaal is voor een groot publiek te taai en het is te minutieus teboekgesteld.

Wie wel de moeite neemt de bewijsvoering van Carotta te volgen, zal verbluft zijn over de overeenkomsten in de levensverhalen van Julius en Jezus. Judas is bij Caesar Brutus. Pilatus wast i n het Nieuwe Testament zijn handen in onschuld, Lepidus deed het na de moord op Caesar. Jezus predikt het liefhebben van de vijand, Caesar vergeeft zijn vijanden. Het boek is nog door niemand weerlegd.

Carotta was een paar dagen in Nederland. Hij hield een voordracht in Utrecht over de kruisiging en de hemelvaart Van de Romeinse veldheer en zoon van Venus.

Carotta werd in Nederland omarmd door Paul Cliteur, Thomas von der Dunk, rechtsfilosoof Andreas Kinneging en eindredacteur Jan van Friesland van VPRO’s Het geluk van Nederland. De laatste zegt dat hij, toen hij nog eindredacteur van Buitenhof was, mensen als Mandela en Gorbatsjov heeft ont-

moet, maar dat Carotta de bijzonderste was. Hij oogt als een veldheer, heeft Italiaanse ogen, spreekt Duits met een diepe basstem en zuidelijk accent (hij woont in een dorpje in de omgeving van Freiburg) en heeft een dwingende dictie. Lachend, wijst hij op de Nederlandse uitgave en op de Engelse editie, die naast hem op tafel liggen. “De Engelse titel luidt: Jesus was Caesar. In Nederland wordt een slag om de arm gehouden: Was Jezus Caesar? Ik had zelf een heel andere titel gekozen, maar op commerciële gronden besloot mijn Duitse uitgever de vergelijking met Julius Caesar te maken. Iedereen weet wie dat is, maar eigenlijk zeg ik dat Jezus Divus Julius is, de vergoddelijkte Julius. In mijn boek moet ik dus tegen mijn eigen titel argumenteren. Als ik de beslissing had mogen nemen, zou ik voor de ondertitel hebben gekozen: Over de Juliaanse oorsprong van het christendom. Maar dat doet het niet goed in de boekhandel.”

Waarom heeft Carotta kunnen ontrafelen wat talloze geleerden voor hem niet gelukt is? “Ik had de mentale conditie om dit boek te schrijven. Ik wist dat critici me voor idioot, charlatan en blasfemist zouden uitmaken. Mijn moeder waarschuwde me er niet aan te beginnen: ‘Ze zullen je kruisigen.’ Maar ik had geen last van de taboes rond het onderwerp, omdat ik uit de sfeer van theologen en historici ben ge kropen. Ik heb me vanuit een zuiver intellectuele nieuwsgierigheid op het onderwerp gestort en er een linguïstische studie van gemaakt. Ik was misdienaar, volgde het priesterseminarie en kende alle teksten ook in hei Latijn. En ik ben zowel op alfa als bètaniveau geschoold.”

Volgens Carotta wordt hij door atheïsten geprezen, die zich er vrolijk over maken dat Jezus nooit heef bestaan en dat in de kerken Julius Caesar aan het kruis hangt. Gelovigen zijn verheugd dat Jezus, in de gedaante van Divus Julius, werkelijk heeft bestaan. Is Carotta, zoon var een ongelovige socialistische vader en een katholieke moeder, zelf nog altijd gelovig? “Jawohl!”

—————————

NOTA BENE: Dieses letzte Wort “Jawohl”, auf die Frage, ob ich immer noch ‘gläubig’ sei, wundert mich. Ich erinnere, darauf hingewiesen zu haben, daß ‘Glaube’ eine krückenhafte deutsche Übersetzung vom lateinischen ‘fides’ ist, das zuerst und hauptsächlich ‘Treue’ bedeutet. Und auch griechisch ‘pistis’, was man zur Rechtfertigung der falschen Übersetzung heranführen möchte, bedeutet eher ‘Vertrauen’ als ‘Glaube’, und das auch im Sinne von dem, was Vertrauen erweckt, nämlich wiederum die Treue, bisweilen eine vertraglich abgesicherte.

Nebenbei bemerkt: Hätte Luther ‘fides’ (bzw. ‘pistis’) korrekt mit ‘Treue’ statt mit ’Glaube’ übersetzt –

etwa Galater 5:6: “… allà pístis di’ agápês energouménê”, fälschlich wiedergegeben mit “… sondern der Glaube, der durch die Liebe tätig ist”: correct wäre vielmehr: “… sondern die Treue, die durch die Liebe [be]wirkt”, cf. Lat.: “… sed fides, quae per charitatem operatur”

– wäre uns ein überflüssiger Streit bei der Rechtfertigungslehre erspart geblieben. Denn Treue und Werke kann man nicht opponieren wie Glaube und Werke. Eine Rechtfertigung, die vom ‘Glaube’ allein kommt, und nicht von den Werken, ist zwar konfus und halluzinierend, aber noch verständlich; ein Galube, der von der ‘Treue’ allein kommt, und nicht von den Werken, bedeutet nichts, denn was zeugt für die Treue, wenn nicht die Werke? Gut, es sind im neuen Testaments Werke der Liebe, und nicht mehr des Gesetzes, wie im alten. Aber Werke sind es, dennoch –

folgerichtig werden in Gal. 5:19–23 die Werke des Fleisches von denen des Geistes unterschieden.

Hat Luther deswegen schief übersetzt, weil es sich mit der ‘Treue’ schwieriger von Rom abrücken ließ, und dies mithilfe des ‘Glaubens’ besser gelingen konnte?

Was uns angeht, bleibt es beim letzten Wort unseres Buches, beim Mißtrauen, was Mutter uns zusammen mit der ‘fede’ eingeflößt hat: das Verlangen, alles zu wissen und nichts zu glauben.

Darin fühlen wir uns bestätigt nicht zuletzt durch Caesar selbst, der den Ausdruck ‘credo’, ‘ich glaube’, kaum benutzte, und wenn dann nur im Sinne von ’ich vermute’ (interessanterweise immer bei Gelegenheit von Niederlagen, da wo er oder seine Legaten, nicht mehr genau, und nicht weiter, gewußt haben).

Jedenfalls geht es bei unserer Aufdeckung um Wissen und nicht um Glaube – wie bei jeder Forschung. Und dabei sind wir zuversichtlich, der Wahrheit und Gott zugleich gedient zu haben. Denn Gott, bzw. die Natur, hat uns die Intelligenz gegeben, damit wir sie benutzen, und nicht damit wir sie mit unserem Glauben hindern, ihr Scheuklappen aufsetzen – wie jene tun, zum Beispiel, die es nicht wahr haben wollen, daß Jesus Divus Julius ist, nur weil es ihren ‘Glaube’ stört: welcher sich dadurch als Aberglauben entpuppt.

Wenn also im Sinne dieses Artikels, die Versöhnung der Atheisten und der Gläubigen angestrebt werden soll, dann nur durch das Wissen, im humanistischen Sinne. Ein Wissen, und ein Wissen-Wollen, das sich mit Treue gut verträgt, mit Glaube aber nur, wenn es kein Aberglauben ist, und eine ergebnisoffene, ehrliche Forschung nicht von vorne herein ausschließt, und zu verhindern sucht.

Het Parool – Paul van Liempt